VMRG | Creatieve stadsoase

De Amsterdamse Houthavens is weer een nieuw concept rijker. Van 2017 tot 2019 is hier gebouwd aan een nieuwe creatieve hub, genaamd: Imagewharf. Het concept omvat een drietal bouwvolumes die grotendeels met elkaar verweven lijken te zijn. Ideeën, ambachten en diensten komen dan ook samen in deze nieuwe stadsoase met een nominatie voor het Beste Gebouw van het Jaar 2019.

Imagewharf is van oorsprong een plan om aan de film gelieerde bedrijven te verenigen in één community, zegt Ruby van den Munckhof oprichtster van Affaire d’Architecture. “De zoektocht naar een geschikte locatie leidde naar de Amsterdamse Houthavens, een locatie van 1,5 hectare die in feite een stukje groter was dan noodzakelijk. Dat heeft ertoe geleid dat er in totaal drie gebouwen zijn gerealiseerd, achtereenvolgens het Ontwerpgebouw, Studiogebouw en Werkgebouw.” De gebouwen zijn opgedeeld in diverse multifunctionele ruimtes in de vorm van werkplaatsen, ateliers en zogenaamde loftkantoren. De afmetingen variëren van kantoren van 90 m2 tot 1.600 m2 en ambachts- en atelierruimtes van 100 tot 500 m2. Allard Architecture tekende voor het Ontwerpgebouw, terwijl het ontwerp van het Studiogebouw en het Werkgebouw afkomstig is van Affaire d’Architecture.

Takis Zenetos

Het Ontwerpgebouw omvat vijf bouwlagen en is volledig uitgevoerd in prefab beton volgens de karakteristieke loft architectuur. Grote ruimtes, hoge plafonds en veel lichtinval zijn kenmerkend voor het gebouw met een vierkante plattegrond van 40 bij 40 meter. “Door een zwarte band over iedere bouwlaag rondom het gebouw te draperen, heeft het gebouw een alzijdig karakter gekregen,” licht Allard Meine Janse, oprichter van Allard Architecture toe. “In plaats van een orthogonale vorm is de betonnen band opgezet als een wybertjesvorm over het gebouw. Ter plaatse van de ochtendzon steekt de zwarte band verder uit naar buiten en datzelfde principe is doorgevoerd aan de zijde van de ondergaande avondzon. Aan de zijden met hoge zoninvalshoeken is de band verder naar binnen gelegd. Op die manier fungeert de betonnen strook dus ook als zonwering.” Meine Janse vertelt dat het ontwerp van de zwarte band is geïnspireerd op een schoolgebouw in Athene uit de jaren zeventig van architect Takis Zenetos.

Menselijke maat

De vliesgevels van het Ontwerpgebouw heeft Meine Janse zoveel mogelijk proberen terug te brengen naar de menselijke maat. “Door het enorme bouwvolume verval je al snel in grote vliesgeveloppervlaktes. Om te voorkomen dat het een anoniem en kolossaal gebouw zou worden, zijn de kolommen aan de buitenzijde geplaatst. Dat leverde vanzelfsprekend wel de nodige koudebruggen op, maar die hebben we samen met Wijnveen Aluminiumbouw goed weten te detailleren. De ritmiek van de stramienmaat van 8,40 meter uit zich telkens in een verspringing in de gevel. De stramienmaat definieert tevens de vergader- en kantoorruimtes achter de gevel. Door vervolgens ook nog een verticale geleding in het glas aan te brengen, oogt het gebouw veel minder kolossaal dan het is. Het leuke aan het ontwerp is bovendien dat er een zogenaamde gevelzone is gecreëerd over de volledige breedte en over alle bouwlagen. De zone maakt enerzijds gevelbewassing mogelijk en creëert eveneens een fijne buitenruimte waar het goed vertoeven is.”

Beweeglijke vliesgevel

De specifieke gevelzone van het Ontwerpgebouw bracht wel de nodige uitdagingen met zich mee, weet Pieter Bas Bovee van Wijnveen Aluminiumbouw. “De balken van het betonnen casco lopen door de vliesgevel naar buiten en rusten op de kolommen. Zoals Allard ook al aangaf, dienden we de detaillering zodanig af te stemmen, dat er geen koudebruggen zouden ontstaan.

Een andere uitdaging zat hem in het feit dat de vliesgevel rust op de balkonplaat die in de loop der jaren enigszins zal gaan zakken. Tegelijkertijd is de balkonplaat ook ‘beweeglijk’ door de incidentele belasting van de gebouwgebruiker die in de gevelzone vertoeven. We hebben daartoe de Schüco-vliesgevel van het type FWS 50 uitgevoerd met schuivende verbindingen, zodat de gevel deze bewegingen kan opvangen en niet gaat piepen of kraken. In de vliesgevel van het Ontwerpgebouw bevinden zich tevens een aantal Schüco-deuren van het type ADS 65 en vouwwanden van Schüco ASS 80 FD.HI. Een tweetal verdiepingen hebben we bovendien voorzien van een hoekvouwwand met een breedte van twee keer 7 meter. Het trekt de hoek van het gebouw volledig open en geeft een prachtige buitenbeleving.”

Gele bruggen

Het Studiogebouw en Werkgebouw zijn de vestigingsplaatsen voor aan de film gelieerde bedrijven, zoals decorbouwers, etc. “Om voldoende werkhoogte te bereiken, zijn de begane grond en eerste verdieping van beide gebouwen opgetrokken uit een sokkel in prefab beton met een gevel in basaltsteen, aluminium puien en grote sectionaaldeuren,” legt Van den Munckhof uit. “Midden in het werkgebouw is een uitsnede gemaakt. Hierdoor is een gedeelde binnentuin ontstaan die is uitgevoerd met goudkleurige aluminium puien om de patio te verbijzonderen en het contrast met de donkere hallen te versterken. De kantoren, presentatie- en industriële ruimtes zijn als een apart programma op het dak van beide sokkels gesitueerd. Hier is als het ware een tweede maaiveld gecreëerd, te bereiken via markante gele bruggen. De bovenzijde van het Werkgebouw bestaat uit twee houten en twee stalen panden die eveneens middels de typische gele loopbruggen met elkaar verbonden zijn. De bovenzijde van het Studiogebouw daarentegen is ingericht met twee stalen loftgebouwen, bestaande uit diverse flexibel indeelbare kantoor- en bedrijfsruimtes en grote dakterrassen op het zuiden.”

Kwaliteit in plaats van kwantiteit

Ondanks het vrij gesloten programma weet Van den Munckhof door de zorgvuldige detaillering en onder meer het tweede maaiveld veel openbare- en privébuitenruimte te realiseren. “We hebben voor dit plan echt ingezet op kwaliteit in plaats van kwantiteit.” Pieter Bas Bovee van Wijnveen Aluminiumbouw vult aan: “Die hoge kwaliteit van het plan komt ook tot uiting in de verschillende soorten vliesgevels die zijn toegepast zowel in het Studiogebouw als het Werkgebouw. “Ook hier is alles uitgevoerd in systemen van Schüco, variërend van FWS 50-vliesgevels en ADS65-deruen, maar dan voor een deel in een brandwerende uitvoering, deels structureel en deels semi-structureel uitgevoerd. Omdat er een grote diversiteit aan partijen betrokken was bij de gevels (HSB, prefab beton, vliesgevel, plaatwerk, zetwerk, enz.) was het vooral een planningstechnische en logistieke uitdaging. Ook de beschikbare ruimte was beperkt. Bij het Werkgebouw hadden we bijvoorbeeld precies 80 centimeter ruimte om drie verdiepingen de lucht in te gaan. Met kleine hoogwerkers en een optimale afstemming, ook als het gaat om windsnelheden, enz. is het uiteindelijk toch allemaal gelukt.”

Het resultaat van Imagewharf spreekt dan ook tot de verbeelding. Het Studiogebouw en Werkgebouw hadden zelfs een nominatie voor het Beste Gebouw van het Jaar 2019. “Iedereen heeft het over de gele bruggen,” zegt Van den Munckhof. Het heeft het project als ‘creatieve stadsoase’ visueel op de kaart gezet.