Samen naar een circulaire geveleconomie

Aan bedrijven wordt steeds meer gevraagd. Zo ook de vraag naar zorgvuldige omgang met en het behoud van grondstoffen. Vaak wordt dit in één adem genoemd met het verminderen van energiegebruik en uitstoot van emissies. In mooie woorden: circulair, met een lage milieu impact en de route naar zero carbon.

Velen willen zelf een steentje bijdragen aan een leefbare wereld. Om dit op grotere schaal te realiseren, is samenwerking nodig. De Circulaire Geveleconomie wil daarom juist nu samen met bedrijven in de gevelbranche aan de slag.

De ambitie van de Circulaire Geveleconomie is: “Het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gevels van gebouwen, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen dient te geschieden op een wijze die economisch en ecologisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier.”  

• wat eens een gevel was wordt zo mogelijk weer een gevel;

• een hoog percentage hergebruik (in elke vorm) van wat vrij komt uit de staande voorraad gevels;

• een hoog percentage toepassing van hergebruik of hernieuwbaar in de nieuwe generatie gevels;

• waarbij energiegebruik en emissies worden gereduceerd of anders verduurzaamd.

De Stichting Circulaire Geveleconomie i.o. is een initiatief van vijf brancheorganisaties in de gevelbouw: de Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG), Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG), Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBVT), Bouwend Nederland Vakgroep Glas en Algemene Branchevereniging Hang- en Sluitwerk (VHS). Met een toekenning van een investering vanuit Nationaal Groeifonds in het programma Toekomstbestendige Leefomgeving voor de Circulaire Geveleconomie in 2023 zijn de middelen beschikbaar om met deze ambitie aan de slag te gaan. 

Nederland en Europa hebben richting 2030 en 2050 onvermijdelijke doelstellingen gesteld. Dit betreft reductie van CO2, reductie van toepassing van primair gewonnen materialen en (soms lokale) beperkingen van emissies en milieu impact. Ook van belang voor bedrijven is de  Milieukostenindicator (MKI) waarvoor Levenscyclusanalyses worden gebruikt. De MKI’s worden toegepast in de Milieu Prestatieberekening Gebouwen (MPG), waarvan de waarde de komende jaren stapsgewijs naar beneden wordt gebracht. 

Met slimmer rekenen aan prestaties komen we er niet. Aantoonbaar beter doen, is de enige weg om een goed antwoord te bieden. Samen oppakken, betekent ook samen kosten delen voor de zaken die beter collectief opgepakt kunnen worden. Dat betekent anticiperen en tijdig in de uitvoering antwoorden paraat te hebben. Alles wat beschikbaar komt uit de bestaande bouw is nodig om voldoende woning- en utiliteitsbouw te kunnen blijven realiseren. Zeker met groeiende bevolkingsaantallen.

Voor een bedrijf kunnen er, afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden en de samenwerkingspartners, interessante individuele kansen ontstaan. Deze kunnen per bedrijf verschillen. Zo kan elk bedrijf op andersoortige circulaire vragen en businesskansen van opdrachtgevers inspelen. Business door diversiteit en onderscheidend vermogen. Zie in bijgevoegde afbeelding 1 de relatie tussen het bedrijf en mogelijke circulaire kansen (strategieën) op hoofdlijnen.

Over de doelstellingen, afspraken en activiteiten richting 2030 zijn de gevelbranche en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het gesprek aangegaan. In 2020 is het onderzoek ‘Verkenning producentenverantwoordelijkheid voor de gevelbouw’ afgerond dat door het kabinet aan de Tweede Kamer was toegezegd. Hieruit bleek een enorme potentie voor circulair bouwen én CO2 reductie. Dit akkoord wordt voorjaar 2024 bekrachtigd. Dit, door het feestelijk tekenen van het Akkoord Circulaire Geveleconomie door de betrokken brancheorganisaties en ministeries.

Naast de Stuurgroep is sinds november het Team Circulaire Geveleconomie actief, bestaand uit afgevaardigden van alle vijf branches.   

Zij gaan het komende half jaar met bedrijven in gesprek om alle processen, logistiek, informatiestromen en circulaire businessmodellen in de gehele kringloop uit te pluizen. Zie voor een indicatie van vragen bijgevoegde afbeelding 3. Dit vormt het fundament voor verbetervoorstellen, innovaties en keuzes rondom retoursystemen om beter te scoren.

De aanpak van de Circulaire Geveleconomie bestaat uit drie onderdelen: 

• Inventarisatie en vooronderzoek;

• Voorbereiding retoursysteem(en);

• Instandhouding.

Ieder onderdeel omvat meerdere activiteiten, zie afbeelding 4.

Voor overdracht van kennis naar bedrijven wordt in 2024 een aanvullend kennisprogramma opgestart. Daarin wordt ingezet op het delen van kennis met ‘micro learning’. Dit betekent overdracht in behapbare korte filmpjes, blogs, kenniskaarten en meer. Dit zal in de loop van 2024 een plaats krijgen op de website circulairegeveleconomie.nl en de jaren daarop worden uitgebouwd. 

De aanpak binnen de Circulaire Geveleconomie bouwt voort op onderzoek, kennis en ervaring bij betrokken brancheorganisaties, overheid en kennispartners. Denk voor betrokken kennispartners aan  Hogeschool Utrecht, Technische Universiteit Delft, Hogeschool Saxion, Real Capital Systems, Platform-IO en andere partners in het netwerk.

Het haalbaarheidsonderzoek PerpetuAL, dat in 2023 door VMRG en Real Capital Systems samen met een 16-tal partners is afgerond, vormt onder meer de basis voor de aanpak. Hierin zijn aanpakken (methodieken), kansen voor bedrijven in de kringloop en de relatie tussen industrialisatie, digitalisering en circulariteit voorbereid.

Ter afsluiting wil Monique Fledderman, voorzitter van de Circulaire Geveleconomie, bedrijven graag het volgende meegeven: “Het belangrijkste is, dat de Circulaire Geveleconomie van en voor de gehele gevelsector is. Daarom nodigen wij bedrijven graag uit om via de aangesloten branchevereniging actief deel te nemen. Alleen op die manier kunnen wij bedrijven optimaal faciliteren, zodat geboden oplossingen goed passen bij de bedrijven in de sector.”