De Veiligheidsladder in theorie en praktijk

Op 17 januari jl. vond de online VMRG Expertsessie plaats die ditmaal ging over de Veiligheidsladder. Vanaf 1 januari 2022 hanteren ondertekenaars van Governance Code Veiligheid in de Bouw de zogenoemde Veiligheidsladder (NEN Safety Culture Ladder).

De Veiligheidsladder stimuleert het veiligheidsbewustzijn en bewust veilig handelen. Het doel is het terugdringen van het aantal onveilige situaties met minder incidenten (verzuim, schades) tot gevolg. Hans Zwaanenburg, directeur bij de VMRG ging in gesprek met Marieke Vissers-Polak, hoofd bedrijfsbureau bij Van Iersel Geveltechniek, dat onlangs gecertificeerd is voor trede 2 van de Veiligheidsladder, en Jeffrey Bogaard, certificatiemanager bij SKG-IKOB Certificatie.

Het is een beoordeling van het bewustzijn en dus het gedrag en cultuur binnen de organisatie op het gebied van veilig werken. Het bijzondere van de Veiligheidsladder is dat een bedrijf in tegenstelling tot bijvoorbeeld ISO 9001, voornamelijk op basis van interviews en observaties op de werklocaties wordt geaudit en de perceptie en het gedrag van de medewerkers wordt beoordeeld. Hiermee ligt veel minder de nadruk op procedures. 

De Veiligheidsladder zorgt ervoor dat er meer veiligheidsbewustzijn is binnen de organisatie. Zo kunnen we beter streven naar gezonde werknemers die daarmee duurzaam inzetbaar zijn en met elkaar de veiligheidscultuur bevorderen, wat tot minder incidenten leidt. Het voorkomen in plaats van genezen. Ook heeft het een commercieel voordeel. Bepaalde opdrachtgevers vroegen om certificering en onze opdrachtgevers staan bij ons continu in het middelpunt. Onze aanpak is: doen wat er nodig is, wat er wordt gevraagd en op het juiste moment. Dat heeft ons ertoe gebracht, ook om die reden, de certificering in gang te zetten begin 2021.

Er zijn in totaal vier soorten niveaus te behalen: 

Alleen bij de eerste twee typen audits volgt een certificaat met een vermelding van de laddertrede. Bij de SCL Light volgt een statement met trede indicatie en bij de Approved Self Assessment volgt een verklaring over de betrouwbaarheid van de self assessment zonder trede indicatie. Wat men precies nodig heeft, is vastgelegd in de risicomatrix vanuit de governance code. In principe is de hoofdaannemer verantwoordelijk voor het uitgevoerde werk en zal de hoofdaannemer bepalen welke niveau van toepassing is.

Wij hebben voor de SCL gekozen. We hebben gekeken naar de groei in soorten werken inclusief contractwaarde evenals ons risicoprofiel. En we hebben met opdrachtgevers overleg gehad over hoe zij ons beoordelen.

Zoals de naam al zegt is de Veiligheidsladder een ladder bestaande uit vijf niveaus, treden genoemd, opklimmend van 1 naar 5. Trede 1 is overigens niet certificeerbaar. Men gaat ervan uit dat een organisatie altijd minimaal op deze trede acteert.

Elk cultuurniveau of trede geeft de ontwikkelingsfase aan waarin het bedrijf zich bevindt op het gebied van veiligheidsbewustzijn. Per trede is gedefinieerd waar een bedrijf aan moet voldoen (de eis), welke criteria hierbij horen (de norm), hoe die criteria gewaardeerd worden (de scores) en waar auditoren op letten (de auditorrichtlijn). Simpel gezegd, hoe hoger de trede des te meer het veiligheidsbewustzijn is geïmplementeerd is binnen de organisatie.

We zijn nu gecertificeerd op trede 2. Onze opdrachtgevers eisen minimaal trede 2. We vonden dit een goede start om dit traject binnen Van Iersel te beginnen. De focus bij de ladder ligt op gedragsverandering. Dit gaat met kleine stapjes en veel herhaling geloven wij. Dit heeft tijd nodig en vanuit die optiek hebben ook bij de ladder voor kleine stappen omhoog gekozen. In de toekomst willen wij doorgroeien naar trede 3.

Als organisatie bepaal je zelf op welke trede je geaudit wil worden. Vanuit SKG-IKOB wordt geadviseerd om altijd te beginnen op trede 2 en 3. Zodra je weet welke trede en welke soort audit je als bedrijf wenst, kan je een offerte opvragen bij SKG-IKOB. Het eerste onderdeel van de audit is voor een organisatie is het uitvoeren van een zelftoets. Deze zelftoets wordt als uitgangspunt gebruikt tijdens de audits.

Dit is geen standaardproces. Het ligt helemaal aan de cultuur in een bedrijf en wat de houding al is in het bedrijf op het gebied van veiligheid. Je kan daar dus geen gemiddelde tijd voor aangeven, dat ligt voor elk bedrijf anders.

Het veilig werken moet in de cultuur van de organisatie geïmplementeerd worden. Er is draagvlak nodig vanuit de gehele organisatie. Hierbij moeten alle collega’s meegenomen worden in het veilig denken. De veiligheidsladder betreft gedragsverandering en dat lukt niet in een paar weken. 

Dat ligt heel erg aan de manier waarop je het brengt, dat geldt ook voor de directie en het management. Hou ook de doelgroep voor ogen. Mensen die niet graag lezen, moet je op een andere manier informatie aanbieden. Er is veel communicatie nodig om het geheel de organisatie in te krijgen, op meerdere wijzen.

Omdat er zoveel vraag is naar de Veiligheidsladder is besloten dat er tijdelijk een uitstel is op de datum van 1 januari 2022 dat men gecertificeerd moet worden. Nu is het zo dat men ook met een getekende opdracht van een certificatie instelling en een datum van de audit, deze moet dan in het eerste kwartaal liggen, kan aantonen dat men voorlopig voldoet aan de afspraken. Wel zal je dan al de zelftoets uitgevoerd moeten hebben.