Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Kwaliteitsborging voor het bouwen is het bewaken van de kwaliteit van ontwerp en uitvoering zodat het eindresultaat aan de voorschriften van het Bouwbesluit voldoet. In het huidige stelsel toetst de gemeente bouwplannen vooraf en ziet toe op de uitvoering volgens de verleende vergunning. Onder de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) dragen partijen in de bouw zelf zorg voor het voldoen aan de voorschriften.

Ze doen dit op basis van een instrument voor kwaliteitsborging, toegepast door een onafhankelijke kwaliteitsborger. Het moeten inzetten van een kwaliteitsborger gaat
gefaseerd in werking en start voor alle bouwwerken onder Gevolgklasse 1. Na een evaluatieperiode wordt besloten of ook hogere gevolgklassen onder de Wkb vallen.

Voor wie en waarom

De nieuwe wetgeving geldt voor alle partijen uit de bouwketen: ontwikkelaars/opdrachtgevers (incl. architect en voorschrijvers), bouwers, kwaliteitsborgers en bevoegd gezag.

De Wet kwaliteitsborging  heeft drie doelen:

1. verbeterde (borging van de) bouwkwaliteit;
2. verbeterde positie van de consument;
3. stimuleren van kwaliteitsverbetering en faalkostenvermindering.

De regels van de Wet kwaliteitsborging zijn overgenomen in een algemene maatregel van bestuur (AMvB) onder de Omgevingswet: het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), de opvolger van het Bouwbesluit 2012.

Gevolgklasse 1

De Wet kwaliteitsborging borging voor het bouwen zal bij inwerkingtreding alleen gelden voor bouwwerken vallend onder sse 1. Het gaat samengevat om de volgende bouwwerken:

• Grondgebonden eengezinswoningen, inclusief nevenfuncties (garage, kantoor aan huis);
• Woonboten;
• Vakantiewoningen;
• Bedrijfspanden van maximaal 2 bouw­lagen, inclusief een klein kantoor/kantine;
• Kleine fiets- en voetgangersbruggen (niet over rijks- of provinciale wegen);
• Overige bouwwerken geen gebouw zijnde tot maximaal 20 meter hoog (masten, antennes, etc.);
• Verbouwingen van hiervoor genoemde bouwwerken vallen ook onder gevolgklasse 1 (voor zover niet vergunningvrij).

Aansprakelijkheid

Op 14 mei 2019 heeft de Eerste Kamer het Wetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het bouwen aanvaard. De Wkb zou volgens de oorspronkelijke planning op 1 januari 2021 in werking treden. Op 20 mei jl. heeft minister Ollongren van BZK de Tweede Kamer voorgesteld dit uit te stellen naar 1 januari 2022. De aansprakelijkheid, die geregeld is via het Burgerlijk Wetboek, gaat vooralsnog ook per 1 januari 2022 in werking, maar geldt voor alle bouwwerken (dus niet alleen bouwwerken vallend onder Gevolgklasse 1) waarvoor na deze datum een contract wordt aangegaan voor het realiseren van het bouwwerk. Bij aanneming van bouwwerken is (en blijft) de aannemer na inwerkingtreding van de Wkb aansprakelijk voor gebreken die bij de oplevering van het werk niet zijn ontdekt, tenzij deze gebreken niet aan de aannemer zijn toe te rekenen. Hiervan kan niet ten nadele van de particuliere opdrachtgever worden afgeweken. In andere gevallen kan hier alleen van worden afgeweken indien dit contractueel is overeengekomen.

Dossiers

De Wkb introduceert twee dossiers: het dossier bevoegd gezag (publiekrechtelijk) en het opleverdossier (privaatrechtelijk).

• Het dossier bevoegd gezag moet samen met de verklaring van de kwaliteitsborger bij gereedmelding door de vergunninghouder aan de gemeenten worden aangeleverd. Het dossier bevoegd gezag bestaat uit gegevens met betrekking tot onder meer constructieve veiligheid en brandveiligheid. De gemeente kan het dossier gebruiken bij eventuele toekomstige calamiteiten met bouwwerken.
• Het opleverdossier of consumentendossier moet de aannemer op grond van de nieuwe regels in het Burgerlijk wetboek aan zijn opdrachtgever aanleveren. De wet schrijft voor dat het dossier informatie bevat waaruit blijkt dat het bouwwerk aan alle contractuele eisen voldoet. Het dossier bevat in ieder geval tekeningen en berekeningen van het bouwwerk en informatie over de gebruiksfuncties en de gebruikte materialen. Daarnaast moet informatie aanwezig zijn over het beheer en onderhoud van het bouwwerk. Wat er exact in het dossier moet zitten, regelt de wet niet. Het is aan de contractpartijen om dit onderling af te stemmen en vast te leggen.

Het dossier bevoegd gezag geldt vooralsnog alleen voor bouwwerken vallen ook onder gevolgklasse 1 waarvoor vanaf 1 januari 2022 een Omgevingsplanactiviteit wordt aangevraagd

Voor het ‘consumentendossier’ is tot nu toe geen overgangsrecht geregeld. Dit betekent dat alle bouwwerken die na 1 januari 2022 worden opgeleverd voorzien moeten zijn van een consumentendossier/opleverdossier.

Het doel van het consumentendossier is vierdelig:

• aantonen dat de opdrachtgever krijgt wat hij gekocht dan wel afgesproken heeft;
• bieden van een handleiding om vast te stellen of er goed en deugdelijk werk is geleverd;
• bieden van aanwijzingen voor gebruik en onderhoud;
• aangeven van punten waarop te letten bij verbouw en/of renovatie (zoals doorbraken, uit- en opbouwen).

Proefprojecten

Door de Wkb verandert de rol van gemeenten tijdens het bouwproces. Gemeenten kunnen samen met aannemer/architect, kwaliteitsborger en waar mogelijk opdrachtgever nu al nuttige ervaring opdoen met de nieuwe wetgeving door middel van proefprojecten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) gaat gemeenten de komende tijd hierbij ondersteunen. Hiertoe heeft de VNG – in nauwe samenwerking met de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland – het Implementatieteam Wkb opgezet. Proefprojecten geven inzicht in en ervaring met het werken in een nieuw stelsel. Tijdens deze proefprojecten doen alle partijen waardevolle praktijkervaring op en worden mogelijke knelpunten in het stelsel zichtbaar. De VMRG is actief betrokken bij proefprojecten en wordt graag geïnformeerd als bedrijven betrokken zijn bij proefprojecten. Op basis van opgedane ervaringen, kan de VMRG de gevelbranche informeren over mogelijke toekomstige consequenties.