VMRG Column | Papieren werkelijkheid

Nederland staat aan de vooravond van grote veranderingen als het gaat om de circulaire economie. Voor de circulaire omslag zijn niet alleen technische innovaties nodig, maar ook sociale en economische. Circulaire oplossingen raken immers consumenten, bedrijven en overheden. Want al bij het ontwerp van een product zal rekening gehouden moeten worden met de periode na gebruik.

In het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050 en het Grondstoffenakkoord waaronder de transitieagenda Bouw zijn doelstellingen geformuleerd om in 2030 50% circulair en in 2050 100% circulair te zijn. Branches worden aangesproken op hun producentenverantwoordelijkheid, wat betekent dat producenten en importeurs medeverantwoordelijkheid dragen voor sloop, afvalbeheer of recycling en hergebruik van de producten die door hen op de markt zijn of worden gebracht.

Om die reden werkt de VMRG samen met andere complementaire branches en het ministerie van I&W aan een integraal inclusief circulair systeem voor de gevel. Want door gebouwen circulair te ontwerpen en te realiseren, zijn ook de materialen in deze gebouwen hoogwaardig her te gebruiken. Voor de VMRG gevelbouwers is dat in het bijzonder van belang voor aluminium en staal. 

Mede door de energietransitie zien we een stijgende vraag ontstaan naar vele metalen, waaronder aluminium. De aandacht voor het recyclen van aluminium wordt daarmee steeds belangrijker. Opvallend bij de productie van aluminium is dat voor het recyclen ongeveer 95% minder energie nodig is dan voor de productie van nieuw aluminium. Maar omdat we steeds meer aluminium gebruiken en aluminium producten bovendien lang meegaan, is er niet genoeg afgedankt aluminium beschikbaar om nieuwe producten van volledig gerecycled aluminium te maken. Om aan de vraag te voldoen moet er dus ook “nog” steeds nieuw aluminium worden geproduceerd.

Een organisatie die veel wetenschappelijk onderzoek heeft verricht naar de duurzaamheid van diverse materialen waaronder aluminium en staal is de vrije universiteit van Brussel. Daarin wordt duidelijk dat de CO2 uitstoot van circulair aluminium vergelijkbaar is met staal, PVC en hout. Een en ander afhankelijk van de mate waarin gebruik gemaakt wordt van gerecycled aluminium en de mate waarin gebruik gemaakt wordt van duurzame energie.

Wat daarbij allemaal vanuit de overheid onder duurzame energie verstaan wordt, blijkt steeds vaker een momentopname te zijn die nogal eens gebaseerd is op een papieren werkelijkheid. We zien dat aan eerder door de overheid genomen maatregelen die inmiddels alweer bijgesteld worden, zoals het gestimuleerde gebruik van biomassa en het ontmoedigende gebruik van gas als energievoorziening.

Uitgangspunt bij biomassa is dat bij de verbranding CO2 vrijkomt, maar gecompenseerd wordt door de aanplant van nieuwe bomen die vervolgens weer CO2 opnemen. Stoken met biomassa is daarmee op papier CO2 neutraal. Dat dit in de praktijk betekent dat veel hout van buiten Nederland komt dat buiten Nederland CO2 opgenomen heeft om vervolgens in Nederland weer CO2 uit te stoten doet daar op papier niets aan af. Ook wordt steeds duidelijker dat biomassa veel beter ingezet kan worden als waardevolle grondstof voor de chemische industrie in plaats van als brandstof waarmee eerder genomen besluitvorming inmiddels alweer achterhaald is.

Een soortgelijke situatie wordt voorzien bij het toekomstig gebruik van gas. Zoals het er nu naar uitziet, zal gas ook in 2050 nog voor ten minste 30% in onze energie voorzien. Want gas blijft voorlopig onmisbaar voor een belangrijk deel van de industrie.

De indruk bestaat dan ook dat de klimaatagenda vooral gedomineerd wordt door mensen die ideologisch gemotiveerd zijn, maar niet altijd even bekend zijn met de materie. Op zich is overschakelen op duurzame energie natuurlijk de juiste richting, maar laten we realistisch zijn en ons niet te snel focussen op de papieren werkelijkheid.