Stadhuis Den Helder in twee voormalige pakhuizen

Op de Oude Rijkswerf Willemsoord in Den Helder is niets middelmatig. Geen gebouw wordt hier neergezet om na enige tijd weer te verdwijnen. Monumentale kwaliteit en duurzaamheid staan voorop. Een stuk maritieme geschiedenis is recent nieuw leven ingeblazen in de vorm van een bruisend Stadhuis, waarbij zeker op detailniveau het onmogelijke mogelijk is gemaakt. Een transformatie die bovendien niet onopgemerkt is gebleven, want het gebouw is winnaar in de categorie stimulerende omgevingen bij BNA Beste Gebouw van het Jaar 2024.

De Rijkswerf heeft tot op de dag van vandaag een markante betekenis voor Den Helder. Met de verhuizing naar deze locatie hernieuwt de gemeente Den Helder de band met haar nautische cultuur en geschiedenis. Het nieuwe Stadhuis is gesitueerd in twee herbestemde voormalige pakhuizen: het negentiende eeuwse rijksmonument de mastenloods en de naoorlogse zeilmakerij. Gebouw 72, dat in tegenstelling tot gebouw 66 geen monumentale maar een beeldbepalende status heeft, is qua uiterlijk het meest veranderd om het geschikt te maken voor een werkomgeving. Aan de kopse kant, met zicht op de schepenhelling en Binnenhaven, zijn bijzonder grote raampartijen gerealiseerd door Slump-Fictorie uit Hoogeveen.

De raampartijen in de kopgevels zijn inderdaad fors, met afmetingen tot 5,40 meter breed en 2,70 hoog, beaamt Harmen Slump, directeur van Slump-Fictorie. “Het was dan ook best een uitdaging om ze te monteren, op dit meest winderige plekje van Nederland.” De aluminium kozijnen in de langsgevels zijn overigens kleiner van formaat.” Alle kozijnen zijn gebaseerd op een nieuwe ontwikkeling van Kawneer, waarin over de gehele hoogte van het kozijn een smalle ventilatievleugel is opgenomen. “Het is in feite een draai-element van 220 mm breed, voorzien van hetzelfde verborgen beslag zoals je ook op een draai-/kiepraam aantreft. De vleugel draait naar binnen, kan haaks geopend worden en is voorzien van een geïsoleerd aluminium paneel”, legt Harmen uit. “De architect vond het een fraai concept en heeft het heel bewust toegepast, om in deze winderige omgeving toch goed te kunnen ventileren.” 

Lopend over de Oude Rijkswerf langs het gebouw zul je de ventilatievleugels niet als zodanig herkennen. Ze zijn, net als het grootste deel van de kozijnen trouwens, aan het zicht onttrokken door aluminium raamkaders uit de koker van M.C. Kersten uit Amsterdam. De kaders zijn verfraaid met elegante ronde en geperforeerde details, wat het geheel een verfijnde uitstraling geeft. “De kaders zijn voor onze kozijnen bevestigd aan de bouwkundige stelkozijnen en zijn ook in dezelfde kleur uitgevoerd”, zegt Harmen. “Een hoogst bijzondere menie-rode kleur die al in het bestek stond voorgeschreven. De kleurkeuze is een knipoog naar het verleden, en is een verwijzing naar de scheepsbouw uit voorbije tijden.” Toch was het nog best een puzzel om met name de forse formaten raamkaders van een hoogwaardige poedercoating te voorzien die ook voldoet aan de gestelde (hoge) corrosiebelastingsklasse C5. Het Stadhuis ligt immers pal aan zee.

Aan EUROLACKE Powdercoatings de taak om de juiste menie-rode kleur samen te stellen. “Omdat de architect vasthield aan samengestelde delen, was het niet mogelijk om de enorme raamkaders modulair te maken”, zegt Gerd De Lathauwer, key account manager bij EUROLACKE Powdercoatings. De delen waren zo groot, tot wel 6 bij 3,8 meter, dat chemisch voorbehandelen in een badenreeks of sproeitunnel conform Qualicoat SeaSide simpelweg niet ging lukken. Toch wilden we in Den Helder geen enkele concessie doen met betrekking tot de technische prestatie van het systeem, en voldoen aan de corrosiebelastingsklasse C5. Iets uitzonderlijks ontstaat naar mijn mening alleen, als je in de keten krachten bundelt. Samen nadenken over iets dat niet maakbaar lijkt, maakbaar maken en vooraf verifiëren of het allemaal standhoudt in relevante corrosietesten. De rest is geschiedenis. Het eindresultaat spreekt tot de verbeelding.”

Ook Harmen kijkt terug op een fijne samenwerking met alle betrokken partijen. In totaal heeft Slump-Fictorie voor ruim 850 m2 aan aluminium kozijnen geleverd, allemaal voorzien van
zonwerend én geluidwerend glas van vandaglas. “Aan de binnenzijde hebben we aanvullend nog sierkokers aangebracht op de kozijnen. Ze zijn optisch verdiept om zo een meer massief uiterlijk te creëren. Uiteraard ook weer uitgevoerd in de bijzondere menie-rode kleur. Al met al ook voor ons weer een prachtige referentie en een mooie herontwikkeling van een bestaand gebouw.” 

Met deze herbestemming stelt de gemeente Den Helder de toekomst van beide gebouwen veilig – en geeft het een belangrijke aanzet voor verdere verbinding van de werf en de stad en haar inwoners.